جراحی تعویض مفصل لگن، یا همان آرتروپلاستی لگن، یک روش جراحی جهت بهبود افراد مبتلا به شکستگی و ناهنجاری‌های لگن می‌باشد. در این فرآیند، اجزای مفصل با ایمپلنت مصنوعی جایگزین می‌شوند. مفصل لگن از دو قسمت توپی (در بالای استخوان ران یا همان استخوان ران) و یک حفره (که به آن استخوان لگن گفته می‌شود) تشکیل شده است. جراحی تعویض مفصل لگن ممکن است شامل تعویض یک یا هر دو قسمت باشد. هدف اصلی این جراحی‌ها، امکان انجام فعالیت‌های روزمره بدون درد برای فرد بیمار است.
اهمیت جراحی شکستگی لگن در سالمندان
با توجه به تراکم کمتر و استحکام کاهش‌یافته در استخوان‌های سالمندان نسبت به جوانان، حتی ضربه‌های کوچک هم می‌تواند منجر به شکستگی گردد. شکستگی لگن در این گروه از افراد به علت کاهش تراکم استخوان یا پوکی آن ایجاد می‌شود و این امر با هر فشار کمتر نسبت به استخوان‌های جوانان، آسیب پذیرتر می‌کند. این نوع شکستگی در سالمندان باعث بروز مشکلات و عوارض جدی می‌شود؛ از جمله لختگی خون در ساق پا، مشکلات ریوی، آسیب به مجاری ادراری یا مثانه، خونریزی داخلی، آسیب دستگاه تناسلی، عفونت و کوتاه شدن استخوان پس از شکستگی که حتی به مرگ بیمار منتهی می‌شود. به همین دلیل، ضرورت انجام جراحی شکستگی لگن در سالمندان بسیار اهمیت دارد.
مشکلات پیش رو برای جراحی شکستگی لگن در سالمندان
پس از شکستگی لگن در سالمندان، وضعیت فیزیکی افراد به شدت ضعیف و ناتوان می‌شود. با وجود تلاش‌های فراوان در جهت بهبود، بهبودی کامل پس از جراحی به چالش کشیده می‌شود. در ضمن به درد و ناتوانی در انجام وظایف روزمره، افراد مبتلا به شکستگی لگن ممکن است با مشکلات جانبی نیز روبرو شوند. این مشکلات شامل:
- ابتلا به عفونت‌های دستگاه تناسلی و ادراری: عفونت به عنوان یکی از شایع‌ترین عوارض پس از شکستگی لگن ایجاد می‌شود. مراقبت مناسب از دستگاه‌های تناسلی و اداری، وظیفه اساسی مفصل لگن می‌باشد و در صورت آسیب به این مفصل، احتمال ابتلا به انواع عفونت‌ها افزایش می‌یابد.
- زمین گیر شدن بیمار: با توجه به شکنندگی و آسیب‌پذیری بالای افراد مسن، حتی با تحت درمان قرار گرفتن، آن‌ها به سختی می‌توانند عوارض وخیم شکستگی‌ها را تحمل کنند. بسیاری از بیماران پس از پایان درمان، نیاز به استفاده از واکر یا عصا برای راه رفتن دارند و هرگز به سطح توانایی‌های قبل از شکستگی باز نمی‌گردند.
- دیر جوش خوردن استخوان لگن: در استخوان‌هایی مانند لگن که وزن بدن را تحمل می‌کنند، دیر جوش خوردن ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. بالا بودن سن افراد مسن این روند را تشدید می‌کند؛ زیرا سالمندان به دلیل مشکلاتی نظیر پوکی استخوان، دیابت و کاهش قدرت بدنی، به طور کلی بهبودی آنان به سختی صورت می‌پذیرد.
- همچنین، جراحی شکستگی لگن در افراد مسن ممکن است با خطراتی نظیر عفونت محل شکستگی و جراحی، لخته شدن خون در رگهای پا ناشی از خونریزی، حمله قلبی و عروقی، آسیب به عصب‌های اطراف لگن و واکنش‌های آلرژیک به پروتزها و مواد مصنوعی همراه باشد.
انواع جراحی شکستگی لگن در سالمندان
جراحی شکستگی لگن در افراد مسن، باید حداکثر ظرف 24 ساعت پس از وقوع حادثه انجام شود. این اقدام فوری ضروری است زیرا خطرات و عوارض مرتبط با شکستگی لگن در این بازه زمانی افزایش می‌یابد، و احتمالی استخوان ران سیاه شدن به مراتب افزایش می‌یابد. در اکثر موارد، افراد مسن دچار شکستگی لگن، نیاز به تعویض مفصل دارند تا به بهبودی کامل دست یابند. این تعویض مفصل لگن به دو صورت اصلی انجام می‌شود:
- جراحی تعویض مفصل لگن:
در جراحی تعویض مفصل لگن ، دو سطح مفصل با مواد مصنوعی جایگزین می‌شود. جراح ارتوپد با تراشیدن سطح داخلی حفره استابولوم و حذف استخوان‌های خرد شده، حفره را به شکل نیمکره تغییر می‌دهد. سپس یک کاسه فلزی نیمکره‌ای و یک کاسه پلاستیکی پلی اتیلن درون حفره قرار می‌گیرند. در برخی موارد، کاسه پلاستیکی با چسب مخصوص به حفره افزوده می‌شود.
- جراحی تعویض مفصل با پروتز:
درمان شکستگی گردن استخوان ران از مفصل مصنوعی به نام پروتز لگن یا پروتز مفصل ران استفاده می‌کند. این پروتز لگن از جنس فلز تهیه می‌شود. در این روش، سر استخوان ران که از تنه استخوان جدا شده است، با یک سر مصنوعی فلزی یا پروتز جایگزین می‌شود.
این جراحی‌ها با خطراتی همچون عفونت محل شکستگی و جراحی، لخته شدن خون در رگهای پا، حمله قلبی و عروقی، آسیب به عصب‌های اطراف لگن، و واکنش‌های آلرژیک به پروتزها و مواد مصنوعی همراه می‌باشند.
بیشتر بدانید: جراحی مجدد تعویض مفصل لگن
آیا عمل تعویض لگن برای سالمندان خطرناک است؟
علل اصلی مرگ و میر ناشی از شکستگی لگن در سالمندان، خونریزی داخلی و حضور لخته خون در ساق پا می‌باشد. وقتی رگهای خونی آسیب می‌بینند، خون وارد فضاهای داخلی و حفره‌های خالی بدن می‌شود. این مشکل اغلب با علائمی نظیر پارگی رگ، کاهش فشار خون، پوست سرد و مرطوب، ضعف عام، هوشیاری کاهش یافته، و بیهوشی در بیمار همراه است. عوارض جدی و خطرناک شکستگی لگن که نیاز به جراحی فوری دارد، احتمال انتقال لخته خون از ساق پا به ساق پا، مغز، قلب و ریه می‌باشد. این موضوع باعث افزایش خطر آمبولی می‌شود و احتمال مرگ و میر را به شدت افزایش می‌دهد.
سوالات متداول
- آیا می‌توانم هر دو استخوان ران را همزمان تعویض کنم؟
بله، بیماران سالم زیر ۷۵ سال که سابقه بیماری قلبی یا ریوی ندارند، ممکن است بتوانند هر دو استخوان ران خود را یک باره تعویض کنند. در مواردی، بهتر است مراحل جراحی به صورت مرحله‌ای انجام شود.
- نیاز است که چند ساعت از محل کار مرخصی گرفته شود؟
توصیه می‌شود که ۲ تا ۶ هفته از محل کار مرخصی گرفته شود. البته این زمان به کار و نوع فعالیت‌های شخص در محل کار بستگی دارد. افرادی که بیشتر در محل کار نشسته و کار می‌کنند، ممکن است زودتر به محل کار بازگردند. اما افرادی که نیاز به انجام کارهای عملی دارند، بهتر است مدت زمان بیشتری در خانه استراحت کنند.
- آیا بعد از جراحی درد زیادی را باید تحمل کنم؟
گرچه بیماران پس از جراحی احساس کوفتگی شدیدی دارند، اما بیشتر بیمارانی که این جراحی را تجربه می‌کنند، تا سه الی چهار هفته درد گزارش نمی‌دهند. ۹۵ درصد از بیماران اعلام کرده‌اند که یک سال بعد از جراحی درد کمتری احساس می‌کنند.
نتیجه گیری
جراحی شکستگی لگن در افراد مسن به عنوان یکی از جراحی‌های بسیار حساس و پرریسک محسوب می‌شود که نیازمند دقت و تخصص خاص به خاطر ویژگی‌های وضعیت سالمندان است. اهمیت اجرای سریع جراحی در این گروه افراد به دلیل خطر آمبولی، ناشی از انتقال لخته خون به اندام‌های حیاتی چون ریه، قلب و مغز، به وضوح قابل تشخیص است.
همچنین، با توجه به ضعف و شکنندگی استخوان‌های سالمندان و وجود احتمال پوکی استخوان، بیماری‌های زمینه‌ای و تاخیر در جوش خوردن، انجام این جراحی‌ها نیازمند احتیاط و مراعات خاص بیشتری است. انتخاب یک پزشک و مرکز درمانی با تجربه و متخصص در این زمینه، و در نظر گرفتن شرایط خاص سالمندان، نقش بسیار مهمی در تعیین نتایج موفقیت‌آمیز جراحی شکستگی لگن در این افراد دارد.