پارگی منیسک زانو؛ علل، علائم و درمان آن

پارگی منیسک زانو یکی از شایع‌ترین آسیب‌های ارتوپدی است که ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد. این آسیب معمولاً به دنبال فعالیت‌های ورزشی یا حرکاتی ناگهانی و فشار زیاد بر روی زانو رخ می‌دهد. در این مقاله به بررسی علل، علائم، روش‌های تشخیصی و گزینه‌های درمانی برای پارگی منیسک زانو خواهیم پرداخت.

پارگی منیسک زانو چیست؟

مفصل زانو ساختار پیچیده ای است که برای ثبات و حرکت نرم به اجزای مختلف متکی است. یکی از اجزای حیاتی منیسک است، غضروفی C شکل که به عنوان یک بالشتک و ضربه گیر بین استخوان ران (فمور) و ساق پا (درشت نی) عمل می کند. با این حال، منیسک مستعد آسیب است، به ویژه پارگی، که می تواند به دلیل ضربه ناگهانی یا تغییرات دژنراتیو رخ دهد.

علل پارگی منیسک زانو

پارگی مینیسک می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله آسیب تروماتیک که بر اثر حرکات چرخشی یا چرخشی ناگهانی مفصل زانو که اغلب در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال و اسکی دیده می‌شود، می‌تواند باعث پارگی منیسک آسیب‌دیده شود. این پارگی‌ها معمولاً در امتداد لبه بیرونی منیسک، معروف به منطقه قرمز، که در آن جریان خون فراوان‌تر است، رخ می‌دهد.

همچنین با گذشت زمان، منیسک دچار ساییدگی و پارگی می شود و آن را مستعد پارگی های دژنراتیو می کند. این پارگی‌ها معمولاً در افراد مسن‌تر دیده می‌شوند و ممکن است با حداقل ضربه یا بدون علت ظاهری ایجاد شوند. فعالیت‌ها یا مشاغلی که شامل خم شدن، چمباتمه زدن یا بلند کردن مکرر می‌شوند می‌توانند بر روی مفصل زانو فشار وارد کنند و خطر پارگی مینیسک را افزایش دهند، به‌ویژه در افرادی که این فعالیت‌ها را به طور منظم انجام می‌دهند.

علائم پارگی منیسک زانو

علائم پارگی مینیسک بسته به نوع، محل و شدت پارگی ممکن است متفاوت باشد. علائم رایج عبارتند از:

• درد: درد که اغلب در سمت آسیب دیده مفصل زانو موضعی است، یکی از علائم شایع پارگی منیسک است. درد ممکن است با حرکت بدتر شود، به‌ویژه فعالیت‌هایی که شامل خم کردن یا چرخاندن زانو است.
• تورم: تورم مفصل زانو به دلیل التهاب و تجمع مایعات، یکی دیگر از علائم بارز پارگی منیسک است. تورم ممکن است با گرما و حساسیت در اطراف زانو همراه باشد.
• احساس گرفتن یا قفل شدن: برخی از افراد ممکن است احساس گرفتگی یا قفل شدن در مفصل زانو را تجربه کنند، جایی که بخش پاره شده مینیسک جابجا می شود و با حرکت صاف تداخل می کند.
• محدوده حرکت محدود: پارگی مینیسک می تواند منجر به سفتی و کاهش دامنه حرکتی در مفصل زانو شود، که باعث می شود زانو به طور کامل کشیده شود یا خم شود.

تشخیص پارگی منیسک زانو

تشخیص پارگی منیسک زانو معمولاً شامل ترکیبی از ارزیابی بالینی، مطالعات تصویربرداری و گاهی اوقات، روش‌های تشخیصی است. در اینجا یک مرور کلی از روند تشخیصی وجود دارد:

تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی: اولین قدم در تشخیص پارگی منیسک زانو، شرح حال کامل پزشکی و معاینه فیزیکی توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی است. در طول معاینه فیزیکی، پزشک دامنه حرکت زانو را ارزیابی می کند، حساسیت در امتداد خط مفصل را بررسی می کند و مانورهای خاصی را برای ارزیابی علائم آسیب مینیسک انجام می دهد، مانند تست مک موری یا تست گریند آپلی.

مطالعات تصویربرداری: مطالعات تصویربرداری معمولاً برای تأیید تشخیص پارگی منیسک زانو و ارزیابی شدت آن استفاده می شود. متداول ترین روش های تصویربرداری عبارتند از:

تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): MRI تصاویر دقیقی از بافت های نرم مفصل زانو از جمله منیسک ها ارائه می دهد. می تواند پارگی مینیسک را به دقت تشخیص دهد، محل، اندازه و پیکربندی آنها را تعیین کند و آسیب های مرتبط مانند آسیب رباط یا غضروف را ارزیابی کند.
اشعه ایکس: اشعه ایکس معمولا برای رد سایر شرایط مانند شکستگی یا تغییرات دژنراتیو مفصل انجام می شود. در حالی که اشعه ایکس مستقیماً منیسک را تجسم نمی کند، ممکن است نشانه هایی از باریک شدن فضای مفصلی یا آرتروز همراه با پارگی مزمن منیسک را نشان دهد.

مراحل تشخیصی: در برخی موارد، اقدامات تشخیصی اضافی ممکن است برای تایید تشخیص یا ارزیابی میزان پارگی منیسک انجام شود. این رویه ها عبارتند از:

• آرتروسکوپی: آرتروسکوپی یک روش جراحی کم تهاجمی است که امکان تجسم مستقیم داخل مفصل زانو را با استفاده از یک دوربین کوچک (آرتروسکوپ) فراهم می کند. این نه تنها وجود پارگی منیسک را تایید می کند، بلکه جراح را قادر می سازد تا ویژگی های پارگی را ارزیابی کرده و در صورت لزوم درمان همزمان را انجام دهد.
• اولتراسوند: در حالی که کمتر از MRI استفاده می شود، سونوگرافی ممکن است برای ارزیابی پارگی منیسک استفاده شود، به ویژه در مواردی که MRI منع مصرف دارد یا در دسترس نیست. سونوگرافی می تواند منیسک را تجسم کند و ناهنجاری هایی مانند جمع آوری مایع یا جابجایی که نشان دهنده پارگی است را تشخیص دهد.

بر اساس یافته های تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و مطالعات تصویربرداری، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی تشخیص بالینی پارگی منیسک زانو را انجام می دهد. شدت، محل و نوع پارگی، برنامه درمانی را مشخص می کند، که ممکن است شامل اقدامات محافظه کارانه مانند استراحت، فیزیوتراپی، و داروهای ضد التهابی یا مداخلات جراحی مانند ترمیم منیسک آرتروسکوپی یا منیسککتومی جزئی باشد.

انواع پارگی مینیسک زانو

پارگی منیسک زانو می تواند از نظر مکان، الگو و شدت متفاوت باشد و معمولاً بر اساس این ویژگی ها طبقه بندی می شوند. در اینجا انواع اصلی پارگی منیسک زانو آورده شده است:

پارگی شعاعی: پارگی های شعاعی عمود بر الیاف محیطی منیسک ایجاد می شود. این اشک ها را می توان بیشتر به موارد زیر طبقه بندی کرد:

پارگی شعاعی عمودی: از لبه داخلی منیسک به لبه خارجی امتداد می یابد.
پارگی شعاعی افقی: موازی با فلات تیبیا می رود و منیسک را به دو قسمت فوقانی و تحتانی تقسیم می کند.
پارگی طولی: پارگی های طولی به موازات الیاف محیطی منیسک قرار دارند و می توانند در طول آن امتداد پیدا کنند. آنها معمولا در شاخ خلفی منیسک دیده می شوند.

پارگی دسته سطل: پارگی دسته سطلی نوع خاصی از پارگی طولی است که در آن قسمتی از منیسک به فضای مفصل جابجا می شود و شبیه دسته یک سطل است. این نوع پارگی می تواند منجر به علائم مکانیکی مانند قفل شدن یا گرفتگی مفصل زانو شود.

پارگی فلپ: پارگی فلپ زمانی اتفاق می افتد که بخشی از منیسک تا حدی جدا می شود و ساختاری فلپ مانند ایجاد می کند. این پارگی‌ها می‌توانند در حرکت زانو اختلال ایجاد کنند و باعث درد شوند، به‌ویژه در حین فعالیت‌های خاص.

پارگی پیچیده: پارگی های پیچیده شامل ترکیبی از الگوهای مختلف پارگی مانند اجزای شعاعی و طولی است. آنها اغلب گسترده تر هستند و ممکن است برای درمان نیاز به مداخله جراحی داشته باشند.

اشک دژنراتیو: پارگی های دژنراتیو ناشی از ساییدگی و پارگی منیسک در طول زمان است که معمولاً در افراد مسن دیده می شود. این پارگی ها ممکن است شامل ساییدگی یا خرد شدن مینیسک باشد و اغلب با آرتروز همراه است.

پارگی محیطی: پارگی های محیطی در امتداد لبه بیرونی مینیسک رخ می دهد، جایی که خون رسانی فراوان تر است. این پارگی‌ها در مقایسه با پارگی‌های ناحیه بدون عروق داخلی منیسک پتانسیل بهتری برای بهبود دارند.

پارگی ریشه: پارگی ریشه در محل اتصال منیسک به استخوان درشت نی رخ می دهد که به ریشه منیسک معروف است. این پارگی ها می توانند ثبات و عملکرد منیسک را مختل کنند و ممکن است نیاز به ترمیم جراحی منیسک زانو داشته باشند.

بیشتر بدانید: اوزون تراپی زانو در سنندج

درمان پارگی مینیسک زانو

روش درمان پارگی منیسک به عوامل مختلفی از جمله نوع، محل و شدت پارگی و همچنین سن، سطح فعالیت و سلامت کلی فرد بستگی دارد. گزینه های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

مدیریت محافظه کارانه:
درمان‌های محافظه‌کارانه مانند استراحت، یخ، فشرده‌سازی و افزایش ارتفاع (درمان با RICE)، همراه با داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد و التهاب، ممکن است برای پارگی‌های جزئی منیسک توصیه شود.

فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی با هدف تقویت عضلات اطراف مفصل زانو و بهبود انعطاف پذیری و تعادل می تواند به کاهش علائم و بهبود پارگی مینیسک کمک کند.

تزریق استروئید: تزریق کورتیکواستروئید ممکن است به طور مستقیم در مفصل زانو برای کاهش درد و التهاب مرتبط با پارگی مینیسک انجام شود، به ویژه برای افرادی که به درمان های دیگر پاسخ نمی دهند.

مداخله جراحی: در مواردی که درمان‌های محافظه‌کارانه نمی‌توانند تسکین دهند یا برای پارگی شدیدتر منیسک، مداخله جراحی ضروری است. ترمیم منیسک آرتروسکوپی یا منیسککتومی جزئی (برداشتن قسمت پاره شده منیسک) ممکن است برای رفع پارگی و بازیابی عملکرد زانو انجام شود.

بیشتر بدانید: جراحی تعویض مفصل زانو در سنندج

آیا پارگی مینیسک زانو با عوارض همراه است؟

پارگی مینیسک زانو یک آسیب شایع در زانو است که ممکن است با عوارض همراه باشد. این عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
درد: پارگی مینیسک زانو ممکن است با درد شدید همراه باشد. درد معمولاً در منطقه زانویی حاشیه پایینی یا بالایی پتلا (پیشانی زانو) حس می‌شود.
تورم: پارگی مینیسک زانو می‌تواند با تورم در منطقه زانو همراه باشد. تورم ممکن است باعث محدودیت حرکت و تحمل وزن بر روی زانو شود.
ناتوانی در حرکت: در صورت پارگی شدید مینیسک زانو، فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن و خم شدن زانو ممکن است مشکل شود و ناتوانی در حرکت ایجاد شود.
عدم پایداری زانو: پارگی مینیسک زانو می‌تواند منجر به عدم پایداری زانو شود. این ممکن است باعث احساس عدم استحکام و افتادگی زانو شود.

آیا امکان پیشگیری از پارگی مینیسک زانو وجود دارد؟

درباره پیشگیری از پارگی مینیسک زانو، معمولاً نمی‌توان به صورت مستقیم و کامل از پارگی آن جلوگیری کرد. با این حال، می‌توان با رعایت موارد زیر خطرات پارگی مینیسک زانو را کاهش داد:
تقویت عضلات: تقویت عضلات پیرامونی زانو، به ویژه عضلات کوادریسپس (عضلات جلوی ران)، می‌تواند استحکام زانو را افزایش داده و خطر پارگی را کاهش دهد.
اجتناب از فعالیت‌های خطرناک: اجتناب از فعالیت‌هایی که ممکن است باعث تنش و فشار زیاد بر زانو شوند، می‌تواند در کاهش خطر پارگی مینیسک زانو موثر باشد.
استفاده از محافظ مفصلی: در برخی ورزش‌ها و فعالیت‌های ورزشی، استفاده از محافظ مفصلی می‌تواند زانو را در برابر ضربه و آسیب محافظت کند.
در هر صورت، در صورت وجود نگرانی یا علائمی مشکوک در زانو، بهتر است به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.

فاکتورهای خطر پارگی مینیسک زانو

• فاکتورهای خطر پارگی مینیسک زانو ممکن است شامل عوامل زیر باشند:
• فعالیت‌های ورزشی: ورزش‌هایی که نیازمند حرکات تند، چرخش زیاد زانو و فشار مکرر بر روی زانو هستند، می‌توانند فاکتورهای خطر برای پارگی مینیسک زانو باشند. به عنوان مثال، ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال، سکوترکاری، دویدن و پیشرفتهای گردنبندی.
• ضربه‌ها و تصادفات: ضربه مستقیم به زانو یا تصادفاتی که می‌توانند به زانو آسیب برسانند، می‌توانند فاکتورهای خطر برای پارگی مینیسک زانو باشند. به عنوان مثال، ضربه قوی به زانو در حوادث ورزشی یا تصادفات خودرو.
• عوامل زیستی: عواملی مانند سن، جنسیت و وزن می‌توانند نقشی در خطر پارگی مینیسک زانو ایفا کنند. معمولاً پارگی مینیسک زانو در افراد جوان‌تر رایج‌تر است، و زنان به دلیل تفاوت در ساختار زانو و ترکیب هورمونی ممکن است در خطر بیشتری قرار بگیرند. همچنین، افزایش وزن بدن نیز می‌تواند خطر پارگی مینیسک را افزایش دهد.
• ضعف عضلات: عضلات قوی و تعادل داشته برای حمایت از زانو بسیار مهم است. ضعف عضلات پیرامونی زانو، به ویژه عضلات کوادریسپس (عضلات جلوی ران)، می‌تواند خطر پارگی مینیسک زانو را افزایش دهد.

چه زمانی باید برای پارگی منیسک زانو به پزشک مراجعه کنیم؟

• به طور کلی، در صورتی که شما یا کسی دیگر علائم زیر را تجربه کنید، بهتر است به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه کنید:
• درد شدید در زانو، به ویژه در صورتی که با تغییر حالت و حرکت زانو تشدید می‌شود.
• تورم شدید، قرمزی و گرمی در منطقه زانو.
• محدودیت حرکت، عدم توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره.
• احساس عدم استحکام، افتادگی یا عدم پایداری زانو.

نتیجه گیری
پارگی مینیسک زانو یک آسیب ارتوپدی شایع است که می تواند باعث درد، تورم و محدودیت حرکتی شود. با تشخیص سریع و درمان مناسب، از جمله اقدامات محافظه کارانه، فیزیوتراپی و در برخی موارد مداخله جراحی، افراد مبتلا به پارگی منیسک می توانند علائم را کاهش داده و به فعالیت های عادی خود بازگردند. مشورت با یک متخصص مراقبت های بهداشتی برای تشخیص دقیق و برنامه درمانی شخصی بر اساس شرایط و اهداف فردی ضروری است.