جراحی تعویض مفصل لگن، یک جراحی است که در آن مفصل آسیب دیده به علت درد و یا تحرک محدود، در مفصل لگن با مفصل مصنوعی یا ایمپلنت جایگزین میشود. این فرایند برای بهبود کیفیت زندگی افرادی که مشکلاتی مانند آرتروز، سابقه آسیب مفصلی، التهاب مفصل یا شکستگی مفصل دارند، انجام میشود.
در جراحی تعویض مفصل لگن، پزشک متخصص یا جراح ابتدا با انجام معاینات و تصویربرداری از مفصل لگن تشخیص دقیقی از وضعیت مفصل میگیرد. سپس با استفاده از تکنیکهای جراحی پیشرفته، مفصل آسیب دیده را با مفصل مفصل مصنوعی جایگزین میکند.
در طول سالها، جراحی تعویض مفصل لگن تبدیل به یک روش موثر برای بهبود کیفیت زندگی افراد با مشکلات مفصلی شده است. امروزه، با پیشرفت علم و فناوری، کارکرد پروتز های مصنوعی بهتر و طول عمر آنها بیشتر شده به طوری که فرد زندگی نزدیک به نرمال را تجربه کرده و مفصل مصنوعی تا آخر عمر دوام خواهد داشت.
جراحی تعویض مفصل لگن چیست؟
جراحی تعویض مفصل لگن (Hip Replacement Surgery) یک نوع جراحی پیشرفته و مدرن است که در آن مفصل آسیبدیده یا فرسوده لگن با یک مفصل مصنوعی (پروتز) جایگزین میشود.
این جراحی برای افرادی است که در ناحیه لگن دچار آسیب دیدگی شده اند و همچنین دچار کاهش عملکرد حرکتی یا اختلال در کیفیت زندگی به دلیل بیماریهایی مانند آرتروز پیشرفته (استئوآرتریت)، روماتیسم مفصلی، نکروز عروقی (مرگ بافت استخوانی به علت کاهش جریان خون) یا شکستگی لگن رنج شده اند.
دلایل انجام تعویض مفصل لگن
دلایل انجام جراحی تعویض مفصل لگن به طور کلی شامل شرایط یا بیماریهایی است که باعث درد شدید، محدودیت حرکتی یا تخریب ساختاری مفصل لگن میشوند. در زیر، به دلایل اصلی انجام این جراحی اشاره میکنیم:
1. آرتروز پیشرفته یا استئوآرتریت
- یکی از دلایل شایع تعویض مفصل لگن، آرتروز است که به فرسایش غضروف مفصل منجر میشود.
- در این حالت، تماس مستقیم استخوانها باعث درد شدید، التهاب و کاهش تحرک میشود.
- وقتی درمانهای غیرجراحی مانند دارو یا فیزیوتراپی مؤثر نباشند، جراحی توصیه میشود.
2. روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید
- یک بیماری خودایمنی که باعث التهاب، تخریب بافت غضروف و آسیب به مفصل لگن میشود.
- این آسیب ممکن است غیرقابل برگشت باشد و بیمار را از فعالیتهای روزمره بازدارد.
3. نکروز عروقی یا آواسکولار نکروز
- در این بیماری، جریان خون به سر استخوان ران کاهش مییابد که باعث مرگ سلولهای استخوانی و تخریب ساختار مفصل میشود.
- معمولاً در مراحل پیشرفته بیماری، جراحی تعویض مفصل ضروری میشود.
4. شکستگی لگن یا ران
- شکستگیهای شدید، بهویژه در سالمندان، ممکن است منجر به تخریب مفصل شود.
- در مواردی که درمانهای سنتی مانند تثبیت با پلاتین مؤثر نباشند، تعویض مفصل گزینه درمانی است.
5. دیسپلازی مادرزادی لگن
- در این وضعیت، مفصل لگن به درستی شکل نمیگیرد یا قرارگیری آن ناهنجار است.
- این مشکل میتواند منجر به ساییدگی زودهنگام مفصل و درد مزمن شود و نیاز به تعویض مفصل داشته باشد.
6. تروما و آسیبهای شدید مفصل
- آسیبهای ناشی از تصادفات یا ضربههای مکرر میتواند به تخریب تدریجی یا ناگهانی مفصل لگن منجر شود.
7. عفونتهای مفصل (آرتریت عفونی)
- عفونتهایی که مفصل لگن را درگیر میکنند میتوانند به آسیب جدی غضروف و استخوان منجر شوند.
- در صورت عدم موفقیت درمانهای دیگر، تعویض مفصل لازم میشود.
8. کاهش شدید کیفیت زندگی به دلیل درد و محدودیت حرکتی
- در بسیاری از موارد، درد مداوم لگن که به داروهای مسکن یا درمانهای غیرجراحی پاسخ نمیدهد، جراحی تعویض مفصل را ضروری میکند.
- ناتوانی در انجام کارهای روزمره مانند راه رفتن، نشستن یا بالا رفتن از پلهها نیز از دلایل اصلی است.
9. انحراف یا تغییر شکل مفصل لگن
- مشکلات ساختاری مانند پاهای ناهمسطح یا انحراف مفصل ممکن است به تخریب زودهنگام مفصل منجر شود.
10. موارد خاص:
- تومورها یا ضایعات در ناحیه لگن که مفصل را تخریب کردهاند.
- بیماری پاژه (Paget’s Disease): اختلالی که باعث ضعف و تغییر شکل استخوانها میشود.
بیشتر بخوانید : علت درد لگن در زنان
عمل تعویض مفصل لگن مناسب چه افرادی است؟
افرادی که به بیماریهایی مانند آرتریت (از جمله آرتروز و آرتریت روماتوئید) و استئونکروز مبتلا هستند، به دلیل آسیبهای وارد شده به ناحیهی لگن، ممکن است به انجام عمل تعویض مفصل لگن نیاز داشته باشند. همچنین در صورت شکستگی لگن بر اثر آسیب، مانند افتادن یا بیماریهای مربوط استخوان، ممکن است به جراحی تعویض مفصل ران نیاز داشته باشید.
تعویض مفصل لگن چگونه انجام می شود؟
در طی انجام عمل تعویض مفصل لگن، جراح برشی روی ناحیهی لگن ایجاد میکند و استخوان و غضروف آسیب دیده را از مفصل لگن خارج میکند. با گذشت زمان و پیشرفتهای صورت گرفته در انجام جراحیهای مختلف از جمله جراحی تعویض مفصل لگن، جراحان امروز این عمل را با برشهای کوچکتر انجام میدهند تا میزان آسیب به بافتهای نرم را محدود کنند.
بیشتر بخوانید : بالا رفتن از پله بعد از تعویض مفصل لگن
مزایای جراحی تعویض مفصل لگن
- از بین رفتن درد شدید در ناحیهی لگن
بهبود تحرک بعد نتایج طولانی مدت را میتوان از مزایای عالی و کلیدی جراحی تعویض مفصل لگن در نظر گرفت. اما مزیت اصلی آن تسکین درد است. لگن مبتلا به آرتروز میتواند بر تمام قسمتهای زندگی شما تاثیر بگذارد. کاهش درد لگن پس از جراحی موفقیت آمیز میتواند نقش بسیار موثری در بهبود کیفیت زندگی شما داشته باشد.
- درصد بالای عمل موفقیت آمیز
نزدیک به 95٪ از بیماران از نتیجهی عمل خود بسیار راضی هستند. تنها 5 درصد دچار عوارض جراحی میشوند که ممکن است شدت آن بر موفقیت جراحی ممکن است تاثیر بگذارد.
- نتایج طولانی مدت بسیار مطلوب
پروتزهای لگن به گونه ای طراحی شده اند که ماندگاری بالایی داشته باشند. آخرین مطالعات نشان میدهد که 80 تا 85 درصد از پروتزهای لگن، 20 سال پس از انجام جراحی هنوز به خوبی کار میکنند. این به این معنی است که بیماران مسنتر بعید است به جراحی مجدد تعویض مفصل لگن نیاز داشته باشند.
- افزایش قدرت بدنی و بهبود حرکات بدن
پس از تسکین درد، افزایش تحرک و قدرت فیزیکی مزیت اصلی بعدی انجام جراحی تعویض مفصل لگن است. پس از انجام جراحی تعویض مفصل لگن، افراد باید بتوانند کارهای ساده ای مانند بالا رفتن از پلهها و راه رفتن را بدون استفاده از وسیله کمکی انجام دهند.
- بهبود کیفیت زندگی و فعالیتهای روزمره
علاوه بر مزایای ذکر شده، بهبود کیفیت زندگی پس از انجام جراحی تعویض مفصل لگن را نباید دست کم گرفت. بازیابی توانایی انجام کارهای ساده ای مانند راه رفتن و بالا رفتن از پلهها میتواند اثرات بسیار مفیدی بر سلامت روان فرد داشته باشد. با افزایش دامنهی حرکتی، بیمار میتواند احساس کند که استقلال بسیار بیشتری دارد.
بیشتر بخوانید : درمان کجی کشکک زانو
روشهای انجام جراحی تعویض مفصل لگن
پروتز جایگزین مفصل لگن ممکن است از فلز، سرامیک یا پلاستیک ساخته شده باشد. جراح شما ممکن است با توجه به شرایط فردی، از ترکیبی از قطعات مصنوعی برای جایگزینی مفصل لگن استفاده کند. مثلا:
- فلز روی پلاستیک
- سرامیک روی سرامیک
- سرامیک روی پلاستیک
- فلز روی فلز
به دلیل عوارضی که ممکن است ایجاد شود، جراحان به ندرت از پروتزهای فلز روی فلز استفاده میکنند. همچنین در خانمهایی که در سن باروری باشند نیز این این نوع پروتز استفاده نمیشود.
عمل تعویض مفصل لگن چند ساعت طول میکشد؟
زمان انجام تعویض مفصل لگن بین 1.5 تا 3 ساعت طول میکشد. برای اطلاع از زمان دقیق باید عوامل مختلف را در نظر گرفت که شامل موارد زیر است:
- میزان تجربه جراح: برخی جراحان زمان کمتری برای جراحی نیاز دارند.
- تکنیک جراحی : جراحی ممکن است به صورت تعویض کامل مفصل یا نیمهکامل انجام شود که بر زمان آن تأثیر میگذارد.
- پیچیدگی وضعیت بیمار: پیچیدگی شرایط بیمار، مانند وجود نکروز، تغییر شکل استخوان یا عفونت، میتواند مدت زمان جراحی را افزایش دهد.
- استفاده از سیمان پزشکی یا تکنیکهای بدون سیمان: برخی تکنیکها زمان بیشتری نیاز دارند.
- نیاز به مسائل جانبی: در صورتی که نیاز به بازسازی یا تنظیم ساختارهای اطراف مفصل وجود داشته باشد، مدت جراحی افزایش مییابد.
بیماران بعد از جراحی، به بخش ریکاوری منتقل میشود و ممکن است چند ساعت دیگر تحت نظر باقی بماند تا اثرات بیهوشی کاهش یابد و علائم حیاتی کنترل شود.
به تعویق انداختن تعویض مفصل لگن
آمادگی های لازم قبل از عمل تعویض مفصل لگن
آمادگی برای جراحی تعویض مفصل لگن چند هفته یا بیشتر قبل از عمل جراحی میتواند شروع شود. میتوانید چندین کار را قبل از جراحی تعویض مفصل لگن انجام دهید تا به شما در آماده شدن برای جراحی و بهبودی پس از عمل کمک کنند.
- از جراح خود در مورد تمریناتی که میتوانید برای تقویت عضلات مرکزی بدن، بالاتنه و ساق پا قبل از جراحی انجام دهید، سوال کنید.
- اگر سیگار میکشید، بهتر است قبل از انجام جراحی حتی الامکان تا مدتی از کشیدن سیگار خودداری کنید و مقدار آن را کاهش دهید.
- اگر اضافه وزن دارید، سعی کنید وزن خود را کاهش دهید. اضافه وزن می تواند خطر عوارض حین یا بعد از جراحی را افزایش دهد.
- به یاد داشته باشید که به مدت یک یا دو هفته پس از بازگشت از بیمارستان، برای انجام کارهای خود به کمک نیاز خواهید داشت.
نتیجه گیری
جراحی تعویض مفصل لگن ممکن است به مرور زمان فرسوده یا شل شود و همچنین در صورت آسیب دیدگی یا در رفتگی آسیب ببیند. به همین دلیل شاید برای تعویض قسمتهای آسیب دیده پروتز نیاز به جراحی مجدد داشته باشید. بیشتر پروتزهای لگن 20 سال یا بیشتر عمر میکنند. شما میتوانید عمر پروتز لگن خود را با انجام ورزشهای متعدد، با توجه به دستورات جراح خود، افزایش دهید.
سوالات متداول
جراحی تعویض مفصل لگن همان آرتروپلاستی مفصل ران است.
اگر جوان و فعال هستید، ممکن است نیاز به انجام مجدد جراحی تعویض لگن داشته باشید. در 95% افرادی که جراحی تعویض مفصل لگن را انجام میدهند، پروتز لگن حداقل 10 سال عمر میکند. در 75% موارد این عدد به 20 سال نیز میرسد.
اگر جراحی تعویض مفصل لگن را به تعویق بیندازید، به احتمال زیاد آسیب به مفصل شما بدتر خواهد شد. ممکن است جراحی را دشوارتر کند و عوارض جراحی را افزایش دهد. یکی دیگر از خطرات تاخیر در جراحی، کاهش احتمالی امکان و راحتی در تحرک است. عدم انجام جراحی باعث میشود به تدریج فشار روی ستون فقرات و سایر مفاصل اندام تحتانی بیشتر شود و باعث آرتروز لگن سمت مقابل و هر دو زانو